De pot verwijt de ketel

Een paar weken geleden sprak president Mesic afkeurend over politici die begin jaren negentig Kroatiës Ustasa-verleden aangrepen om een eenheidsgevoel onder Kroaten te kweken (zie "Verheerlijking van het kwaad"). Omdat Mesic bekendstaat als anti-nationalist, had niemand verwacht dat hij (zonder het te willen) met die woorden ook zichzelf veroordeelde. Afgelopen zondag dook er namelijk een video op van een toespraak die Mesic begin jaren negentig hield in Oostenrijk voor de Kroatische gemeenschap aldaar. Uit die speech bleek dat Mesic destijds heel anders dacht over concentratiekamp Jasenovac en de Tweede Wereldoorlog dan vandaag. Zo zei hij dat geen enkele Kroaat zich hoefde te verontschuldigen voor Jasenovac en dat de oprichting van de (fascistische vazalstaat) Onafhankelijke Staat Kroatië in 1941 een overwinning voor Kroatië was. De opname van een halve minuut werd in alle journaals uitgezonden en een groot schandaal leek geboren. Maar dat viel erg mee. Op alle zenders - en vooral op staatszender HRT - werd namelijk een nieuwe, ellenlange videoboodschap van Mesic uitgezonden, waarin hij zijn uitspraken kon toelichten en afzwakken.
Mesic herinnerde zich het toespraakje totaal niet meer, maar hij kon het bestaan ervan niet ontkennen. Hij sloot niet uit dat hij zijn uitspraken had gedaan tegen de achtergrond van de strijd tegen de groot-Servische agenda van Slobodan Milosevic en dat hij daartoe was opgehitst door de leiding van Tudjmans HDZ waar hij toen nog bijhoorde. Waarom de video juist nu was opgedoken, wist ook Mesic niet, maar kon hij demagogisch uitleggen wie er achter deze vileine actie zat: iedereen weet namelijk dat de president voor democratie, voor toetreding tot Europa, voor de rechtstaat en tegen fascisme is. Diegenenen die de video openbaar hebben gemaakt, zijn overduidelijk tegen de president en dus ook tegen democratie, tegen Europa, tegen de rechtstaat. En omdat de meerderheid van de Kroaten Mesic tot president koos, zijn "diegenen" ook vijanden van alle Kroaten die een beter land willen. Mesic nam nog net niet het woord "volksvijanden" in de mond, maar het werd wel duidelijk dat hij goed thuis is in de communistische redeneertrant. Staatszender HRT nam onmiddellijk de rol aan die je van een zender in een communistische land verwacht: de journalisten die besloten hadden de nationalistische video van Mesic uit te zenden, werden (voor korte tijd) geschorst wegens "onprofessionaliteit". Vjesnik, toch de beste krant van Kroatië, drukte op pagina 2 de verdediging van Mesic integraal af. De storm is nog niet helemaal overgewaaid, want er gaan geruchten over meer video-opnamen met foute uitspraken van de president.