Vlooienmarkt Hrelic

Wie in Zagreb te klein behuisd is, kan op de markt Hrelic zijn overtollige huisraad kwijt. Elke zondag is op de zuidelijke oever van de rivier Sava een grote vlooienmarkt, op een steenworp afstand van de stedelijke vuilstort. Eigenlijk zijn het drie markten: een voor auto's, een voor nieuwe kleding en schoenen, en een voor tweedehands spullen. De locatie is niet bepaald aantrekkelijk, wat eigenlijk voor heel Zagreb bezuiden de Sava geldt (Novi Zagreb). In sommige steden wordt een rivier als een verrijking gezien, als een handig transportmiddel of mooi om langs te wonen, maar hier zag men de Sava vooral als een vervelende onderbreking van het land. Een stuk of vier spuuglelijke bruggen overspannen het water, waarachter een soort mega-Bijlmermeer begint. Om op de markt te komen, moet je met tram 8 de Most Mladosti (Brug van de Jeugd) over en uitstappen bij het eindpunt (Zaprudje) of één halte eerder. Daarna hoef je slechts de enorme stoet auto's en voetgangers te volgen die zich langs de rivierdijk naar de markt beweegt.
Het is lastig te zeggen wat er precies te krijgen is op de markt, want het ligt er maar net aan waar iemand die dag vanaf wil. Auto-onderdelen zijn er altijd te koop, en dan met name die je in Nederland meestal bij een autosloperij haalt: bumpers, motordelen waarvan ik de naam niet ken, versnellingsbakken en -poken, schokdempers, handels waarmee je de ramen open en dicht kunt draaien, enzovoort. Verder kwam ik glaswerk tegen dat je normaalgesproken alleen in een scheikundig laberatorium vindt, een afleving van het Duitse jachttijdschrift Wild und Hund uit 1911, putdeksels, biografieën van Tito, elektrische apparaten zonder snoer, en bovenal een ongelofelijke hoeveelheid rotzooi.
Je vraagt je af waar mensen de energie vandaan halen om die troep elke week naar de markt te brengen, in het grind te leggen, en bij tegenvallende verkoop weer mee naar huis te nemen. Hoe dan ook, voor West-Europeanen is het een leuke attractie. Hrelic wemelt verder van de eettentjes, die er niet allemaal even betrouwbaar uitzien maar al om 10 uur 's ochtends stampvol zitten. Wij aten trouwens zonder gevolgen broodjes hamburger en cevapcici (gehaktballetjes met kruiden en ui) in de grote bruingeverfde schuur die vanaf elke plaats op de markt goed te zien is.
Mijn enige aankoop is een nieuw radiootje van Chinese makelij (met aanwijzingen in ondoorgrondelijk Engels op de verpakking) ter grootte van een mobiele telefoon voor 4 euro, inclusief batterijen van het merk Sqmy die worden gemaakt door het bedrijf Yiwu Jin Ling Battery Co., Ltd. Dat ze na paar uur al leeg waren, verbaasde me op de een of andere manier niet. Het radiootje zelf werkt daarentegen voortreffelijk.

Samoborsko Gorje

Het gebied ten westen van Zagreb, tot aan de Sloveense grens, staat bekend als Samoborsko Gorje (de bergen van Samobor). Met bus vol internationale studenten toog ik richting de Sloveense grens om een wandeling te maken in een van de natuurreservaten (vanuit Slovenië geredeneerd het uiterste zuidwesten). Aldaar werden we rondgeleid door een bioloog die ook op de hoogte was van de vroegste geschiedenis van het gebied. Hij nam ons mee naar de tientallen grafheuvels die duidelijk zichtbaar zijn in het landschap en wees ons op andere sporen van bewoning, zoals grotten die al duizenden jaren in tijden van oorlog als schuilplaats worden gebruikt; voor het laatst in de Tweede Wereldoorlog. Bij een eventuele volgende oorlog zijn de grotten waarschijnlijk niet nodig, want de bevolking van de dorpjes in het reservaat neemt al lange tijd dramatisch af. In een van de dorpen staat een piepklein enthografisch museum dat door een non wordt gerund. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat er niet veel valt te zien, onder meer omdat het oorspronkelijke museum in de Tweede Wereldoorlog is afgebrand. De tentoonstelling bestaat uit wat potten en pannen, werktuigen, en poppen die de lokale klederdracht dragen. Leuker is het om wandelingen te maken en onverwacht een waterval tegen te komen, in een grot te loeren, of de bijzondere plantengroei in eeuwenoude poelen te bewonderen.

Varazdin

In bijna alle opzichten wordt Kroatië gedomineerd door Zagreb. Bijna een op de vijf Kroaten woont in de hoofdstad en vrijwel alle belangrijke politieke en culturele instellingen zijn er gevestigd. De tweede stad van het land, Split, is met 190 duizend inwoners vier tot vijf keer kleiner dan Zagreb. De enige andere stad met meer dan 100 duizend inwoners is Rijeka. De tiende en meest noordelijke stad van het land is Varazdin, ter grootte van Middelburg. Van de continentale steden is Varazdin een van de interessantste. De blikvanger van Varazdin is het vriendelijk ogende kasteel, dat nu onderdak biedt aan het Stadsmuseum. In de afgelopen vijfhonderd jaar is het kasteel een aantal malen ingrijpend verbouwd, en alleen de grijze vestingmuur links op de foto herinnert aan het oorspronkelijke ontwerp.
Op een steenworp afstand ligt het Tomislav-plein (Trg Kralja Tomislava). Aan dit plein staat onder andere het Draskovic-paleis, dat van 1756-1776 fungeerde als parlementsgebouw. Het wapen van deze familie Draskovic is terug te vinden in het prachtige altaar van de kathedraal van de Hemelvaart van de Gezegende Maagd Maria (Uznesenja Blazene Djevice Marije). Voor de andere kerken in Varazdin geldt wat voor de kathedraal geldt: klein, maar rijkelijk versierd.
Op een kwartier afstand van Varazdin ligt Varazdinske Toplice, een dorp dat bekend is om zijn zwavelhoudende warmwaterbronnen. Al in de derde eeuw voor Christus gebruikten de Romeinen deze plaats als kuuroord. Hoewel de bronnen door plunderingen en aardverschuivingen in onbruik raakten, is Toplice tegenwoordig weer een bekend kuuroord. Bij de bouw van het huidige kuurcomplex stuitte men op Romeinse restanten die het Archeologisch Museum annex toeristenbureau bekeken kunnen worden. Vlakbij het museum is een afgraving waar de archeologische vondsten vandaan komen.
Varazdin is vanaf Zagreb met de bus in een uur en drie kwartier bereikbaar. De keuze om bijvoorbeeld de bus van 8 uur 's ochtend te nemen, is ook een keuze voor een bepaalde busmaatschappij. Als je een retourtje koopt, moet je voor de terugreis in principe wachten op een bus van diezelfde maatschappij en dat kan uren duren want er is geen dienstregeling met vaste intervallen. Soms komen er twee bussen in een uur; dan weer twee uur niets. In de praktijk, bleek ons, doet de conducteur (die heb je hier ook in de streekbus) niet moeilijk als je met een kaartje van de "verkeerde" maatschappij instapt.